در حالیکه ۱۶۰ کشور مجازات مرگ را یا لغو کرده و یا در عمل متوقف کرده اند، ایران همچنان جزو کشورهایی است که بیشترین تعداد حکم اعدام را صادر و اجرا میکنند.
رژیم ایران بالاترین نرخ سرانه اعدام به نسبت جمعیت را داراست. پس از چین ایران، بیشترین تعداد اعدام را در میان کشورهای جهان دارد، در حالیکه جمعیت چین، ۱۷ برابر جمعیت ایران است. ایران با بیش از نیمی از اعدامهای ثبت شده جهان، رکوردار جهانی اعدام در سال ۲۰۱۷ بود.
رژیم ایران مجازات اعدام را بر علیه مخالفان سیاسی و همچنین اقلیتهای قومی و مذهبی به کار میگیرد. همچنین زنان و کودکان نیز محکوم به اعدام میشوند.
مانیتورینگ حقوق بشر ایران شمار اعدام های در دوران روحانی در سال‌های ۲۰۱۳ – ۲۰۱۸ را بیش از ۳۶۰۲ تن برآورد میکند. این اعدامها ۳۴ مورد اعدام کودکان زیر ۱۸ سال، ۸۶ مورد اعدام زنان و ۸۶ مورد اعدام زندانیان سیاسی را در بر میگیرند.
در سال ۲۰۱۸، مجموع اعدامهای صورت گرفته توسط رژیم ایران تا ۱۰ اکتبر ۲۲۳ تن ثبت شده است. این آمار ۵ مورد اعدام کودکان زیر ۱۸ سال، ۳ مورد اعدام زنان و ۱۰ مورد اعدام زندانیان سیاسی را در بر میگیرد. البته آمار واقعی به دلیل اینکه رژیم بسیاری از اعدامها را مخفیانه اجرا میکند، بسا بالاتر است.
احکام اعدام در ایران، نه فقط یک شیوه مجازات، بلکه وسیله ای است برای حفظ حاکمیت در برابر خشم روزافزون مردم است.
در یک نمونه اخیر مقامات ایران، برای جلوگیری از اعتصاب سراسری کامیون داران، آنان را تهدید به مجازات اعدام کردند. محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور، مشوقان اعتصاب و کامیون‌دارانی را که با بستن جاده‌ها سایر هم صنفان خود را وادار به پیوستن به اعتصاب میکنند، شامل حکم قطاع الطریق(راه زنی) اعلام کرده که مطابق قانون شامل مجازات سنگین از جمله اعدام خواهند بود.
پیش از این نیز، رئیس دادگاه انقلاب به معترضان در جریان اعتراضات دی‌ماه هشدار داده بود که دستگیرشدگان حتی ممکن است با مجازات اعدام روبرو شوند.
به مناسبت روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، مانیتورینگ حقوق بشر ایران در این گزارش به استفاده از مجازات اعدام در ایران که در بسیاری موارد قبل از اتمام روند قانونی علیه جوانان ایران انجام می شود میپردازد.
مانیتورینگ حقوق بشر ایران همچنین، از عموم مراجع بین‌المللی مدافع حقوق‌بشر به‌ویژه کمیسر عالی حقوق‌بشر و گزارشگر ویژه وضعیت حقوق‌بشر در ایران و گروه کار اعدامهای خودسرانه میخواهد که تا با استفاده از قدرت و اختیارات خود رژیم ایران را وادار به توقف اعدامهای بی وقفه کنند.
کودکان محکوم به اعدام
دستکم ۸۵ جوان که در سن زیر ۱۸ سالگی بازداشت شده اند در صف اعدام قرار دارند، البته تعداد آنان بسا بیشتر است. از جمله محمد کلهری، حمید احمدی، ابوالفضل نادری، بابک پولادی، مهدی خزائیان، پوریا طبائی، محمد صالحی، مهدی بهلولی، محمدرضا حدادی و صالح شریعتی با خطر اعدام مواجه هستند.
براساس کنوانسیون حقوق کودک، زن یا مرد زیر ۱۸ سال کودک تلقی می‌شود، بنابراین کسی که زیر ۱۸ سالگی مرتکب جرم شود، کودک است و نباید درباره او همان مجازاتی اعمال شود که در مورد انسانهای کبیر؛ اما تقلبی که متاسفانه جمهوری اسلامی میکند این است که صبر میکند تا این فرد نوجوان به سن ۱۸ سالگی برسد و بعد او را اعدام میکند.
علیرغم اینکه رژیم ایران در سال ۱۹۹۰ میثاق جهانی حقوق کودک را امضا کرده است و براساس آن متعهد به «قائل شدن حداقل سن برای نقض قانون کیفری به نحوی که زیر این سن کودک فاقد مسئولین کیفری باشد» شده است.
ایران در سال ۲۰۱۳ با افزودن متممی به قوانین جزایی این امکان را فراهم کرد که محاکمه مجدد برای متهمان نوجوان محکوم به اعدام میسر شود، رژیم ایران در سال ۲۰۱۶ به کمیته حقوق کودکان سازمان ملل اطمینان داده بود که این متمم به شکل نظام‌مند برای تمام نوجوانان محکوم به اعدام اعمال شود.
اما این وعده‌ها تا امروز تحقق نیافته‌اند و تنها در ۹ ماه و نیم گذشته سال ۲۰۱۸، پنج کودک به نام‌های محبوبه مفیدی، ابوالفضل چزائی شراهی، علی کاظمی و امیرحسین پورجعفر ، زینب سکانوند که در زمان بازداشت زیر ۱۸ سال داشته اند در زندانهای ایران اعدام شدند.
اعدام زندانیان سیاسی
از ابتدا سال ۲۰۱۸، بیش از ۱۰ زندانی سیاسی در زندانهای ایران اعدام شده اند.
اکثر این اعدامها علیرغم هشدارهای بین المللی و جامعه بین المللی صورت گرفته است. از جمله آنها میتوان به اعدام زندانی سیاسی محمد ثلاث، رامین حسین پناهی و زانیار و لقمان مرادی اشاره کرد.
رامین حسین پناهی زندانی سیاسی کرد روز ۲ تیر ۹۶، به ضرب گلوله نیروهای سپاه در سنندج زخمی و سپس بازداشت و براساس ادعا ماموران سپاه به اتهام محاربه از طریق درگیری مسلحانه در یک دادگاه ناعادلانه و چند دقیقه ای به اتهام بغی اقدام علیه امنیت ملی و عضویت در گروه کردی مخالف نظام به اعدام محکوم و سپس علیرغم تمام هشدارهای بین المللی روز ۱۷ شهریور بدون اطلاع خانواده و وکلای خود اعدام شد.
زانیار و لقمان مرادی زندانیان سیاسی کرد، در مرداد سال ۸۸ توسط ماموران اطلاعات سنندج در شهر مریوان بازداشت و مجبور به اعتراف اجباری تحت شکنجه شده اند و در یک دادگاه ناعادلانه به اتهام محاربه از طریق اقدام علیه امنیت ملی، عضویت در گروه‌های کردی مخالف نظام، ترور پسر امام جمعه مریوان، جاسوسی برای انگلیس به اعدام در ملاعام محکوم شدند. حکم اعدام آنان علیرغم وجود موارد نقض در پرونده و به طور خاص در رابطه با قتل مدارک اثباتی و مستدلی نبود، روز ۱۷ شهریور در وضعیت اعتصاب غذا خشک آنان و بدون اطلاع خانواده و وکلایشان اجرا شد.
محمد ثلاث از دراویش گنابادی که روز ۳۰ بهمن ۹۶، به اتهام قتل سه مامور پلیس بازداشت شد. حکم اعدام در حالی که پرونده اش از نواقص حقوقی فراوانی برخوددار بود در یک محاکمه ناعادلانه و تنها براساس اعترافات اجباری وی تحت شکنجه صادر و اجرا شد.
آمار زندانیان محکوم به اعدام در زندانهای ایران
براساس گزارش‌های رسیده، رسیده، بیش از ۱۷۳۷ زندانی زير حكم اعدام در زندان های رجایی شهر کرج (۴۰۶ نفر)، قزلحصار (۱۰۰۰ نفر)، ارومیه (۱۶۶ نفر)، زاهدان (۱۴۵ نفر)، اصفهان (۲۰ نفر) محبوس هستند که ۱۲۰ نفر از این زندانیان افراد زیر ۲۵ سال می باشند.
１- زندان رجایی شهر کرج
آمار زندانيان محکوم به اعدام در سه بند زندان رجایی شهر کرج بیش از ۴۰۶ نفر می‌باشد.
در بند ۲ این زندان که به دار القرآن معروف است ۱۲۰ زندانی از ۱۶۰ زندانی محبوس در آن به اعدام محکوم هستند.
در بند ۳ زندان رجایی شهر کرج هم اکنون بیش از ۱۲۰ زندانی در انتظار حکم اعدام (قصاص) به سر می برند. این بند مجموعا حدود ۲۱۰ زندانی را در خود جای داده است که بیش از نیمی از زندانیان آن محکوم به اعدام هستند.
در بند ۱۰ این زندان ۸۶ زندانی محکوم به اعدام هستند. این بند شامل ۲۶۴ زندانی است که ۸۶ نفر از آنها محکوم به اعدام می باشند. به این ترتیب حدود یک‌سوم زندانیان بند ۱۰ زندان رجایی شهر کرج را محکومین به اعدام تشکیل می‌دهند.
در بند جوانان این زندان نیز نزدیک به ۸۰ محکوم به اعدام محبوس می‌باشند. این بند حدود ۱۸۰ زندانی در سنین زیر ۲۵ سال دارد که حدود ۸۰ نفر از این زندانیان به قصاص محکوم شده اند. تعدادی از این محکوم شدگان پیش از ۱۸ سالگی بازداشت شده اند.
２- زندان قزلحصار
در واحد دو زندان قزلحصار بیش از ۱۰۰۰ زندانی محکوم به اعدام با اتهامات مربوط به مواد مخدر و جرائم اجتماعی دیگر می باشند.
３- زندان مرکزی ارومیه
در ده بند زندان مرکزی ارومیه بیش از ۱۶۶ زندانی محکوم به اعدام محبوس هستند.
بندهای یک تا چهار این زندان ۱۱۳ زندانی محکوم به اعدام ، بندهای روان درمان۱ و ۲ هشت آن ۸ زندانی محکوم به اعدام، بند ۱۲ این زندان که بند مربوط به زندانیان سیاسی می شود حدود ۳ زندانی محکوم به اعدام، بند جوانان این زندان ۶ زندانی محکوم به اعدام و بند ۱۵ این زندان ۳۶ زندانی محکوم به اعدام را شامل می‌شود.
４- زندان مرکزی زاهدان
در زندان مرکزی زاهدان ۱۴۵ زندانی محکوم به اعدام محبوس هستند. در بین این زندانی محکوم به اعدام ۱۵ تن مرتبط با احکام سیاسی و ۱۳۰ نفر مرتبط با احکام مواد مخدر و جرائم اجتماعی دیگر می‌باشند.
５- زندان دستگرد اصفهان
در زندان دستگرد اصفهان ۲۰ زندانی محکوم به اعدام با اتهامات مربوط به مواد مخدر و جرائم اجتماعی محبوس هستند.
شرایط محکومین به اعدام
۱۰ اکتبر روز جهانی علیه حکم اعدام به منظور افزایش آگاهی در رابطه با شرایط زندگی غیر انسانی محکومین به مرگ است.
زندانیان محکوم به مرگ در ایران در شرایط فاجعه بار از زندان انفرادی تا شکنجه های قرون وسطایی اعمال شده به سر می برند. هدف تهی کردن محکومین به اعدام از انسانیت و کرامت انسانی آنهاست.
در موارد بسیاری که افراد به اعدام محکوم شدند یا اعدام شدند، پروسدورهای قضایی آنها با استانداردهای بین المللی روند قانونی مطابقت نداشت. این شامل گرفتن “اعترافات” از طریق شکنجه یا بدرفتاری دیگر است.
شکنجه هایی که برخی از محکومین به اعدام متحمل شدند به شرح زیر گزارش شده است:
لخت کردن کامل آنها و ریختن آب جوش روی بدن
فرو کردن سوزن در اندام تناسلی
آویزان کردن آنها از پا
آویزان کردن آنها از مچ دست
کشیدن ناخن های زندانیان
قرار دادن زندانی در تاریکی مطلق به مدت 40 روز. خیلی از آنها بینایی خود را از دست می دهند
محروم کردن زندانی از حمام به مدت دو ماه
محروم کردن زندانی از رفتن به دستشویی تنها یکبار در 24 ساعت
کم کردن اشل غذای زندانی به اندازه کف دست
مجبور کردن زندانی به خوردن غذا در ظروف نشسته شده به مدت سه روز
شلاق زدن زندانی در زمان صرف غذا
بسیاری از آنها مدت طولانی و در برخی موارد حتی بیش از ده سال زیر حکم اعدام به سر می‌برند.
در موارد متعدد، زندانیان برای اعدام برده میشوند و پس از اعدام مصنوعی مجدد به بند بازگردانده میشوند. در برخی موارد نیز، آنها را از برنامه اجرای اعدام مطلع می کنند و بعد به تعویق می اندازند. به این ترتیب، محکومین به اعدام باید بیشتر درد و رنج را تحمل کنند.
بعضی اوقات، خانواده ها از پیش از اعدام خویشاوندان خود مطلع نیستند و فرصتی برای خداحافظی ندارند.
به عنوان یک شیوه رایج در زندانهای ایران، خانواده های اعدام شدگان را مجبور به پرداخت هزینه طناب دار استفاده شده جهت اعدام یا گلوله شلیک شده میکنند و تا زمانیکه مبلغ پرداخت نشود پیکر زندانیان را به خانواده تحویل نمی‌دهند.
در سال ۲۰۱۸ برخی خبرهای حاکی از عدم تحویل دهی پیکر قربانیان اعدام شده به خانواده هایشان و یا دفن آنان بدون اجازه خانواده و یا حضور آنان توسط مقامات قضایی ایران بوده است.
